Cîgirê Serokê Hevbendiya Niştimanî Sûrî Ebdulmecîd Berekat tekez kir ko rêjîma Esed 184 caran çekên kîmawî li dijî miletê Sûriyê bikar anîne piştî ko peymana qedexekirina bikaranîna çêkirina çekên kîmawî di Îlona 2013an de pesend kir, ya ku tekez dike ko Rêjîmê nekiriye pabendîyê bi sozên xwe bike û biryara navneteweyî ya 2118 binpê kiriye.
Berekat di daxuyaniyeke rojnamevanî de bal kişand ser wê yekê ku Rêxistina Qedexekirina Çekên Kîmyayî di raportên xwe de tekez kiriye ku Rêjîm berpirs e di ber bikaranîna çekên kîmawî de li gelek cihan, piştî derxistina biryara 2118, û daxwaza xebitîna li gor wê biryarnameyê kir ku tê de cîbicîkirina Beşa Heftemîn û veguhestina dosyayê ji bo Dadgeha Cezayê ya Navdewletî heye.
Alîkarê nûnerê bilind ê Neteweyên Yekbûyî ji bo Karûbarên jinavbirina çekan, Adedje Îbo, duh, pêncşemê di axaftina xwe ya li pêşberî Konseya Ewlekariyê ya NY de got ku dibe ku çalakiyên neragihandî yên têkildarî hejmarek ji çekên kîmawî li Sûriyê, tevlî pêvajoya hilberîna tevahî ya ji lêkolîn û pêşvebirin, ceribandin û hilanîna du cureyan ji van çekan, ew pêşveçûneke cihê nîgeraniyê ye.
Wî got ku “fikarên ku tîrmeha borî hatin raber kirin ji encamên analîzekirina nimûneyên ku ji hêla tîmê nirxandinê ve ya Rêxistina Qedexekirina Çekên Kîmyayî di navbera Îlona 2020 û Nîsana 2023an de hatine berhev kirin,” metirsîdar in, û got ku “agahiyên ku Rêjîma ku di civîna dawî de pêşkêşî sekreteriya teknîkî kiribûn, pir kêm bûn.”
Cîgirê nûnerê bilind Encumena Ewlekariyê ji zehmetiyên girêdayî bi danasîna gera bê ya şêwirdariyê di navbera rêjîmê û tîma OPCW de agahdar kir, û tekez kir ku tîma nirxandinê “dê ne di rewşekê de be ku ti serdanên meydanî bike di dema bicihkirina xwe de, di nîvê de. – Îlon, û ew danûstandin hîn jî berdewam e.”
Di heman demê de, nûnerê cîgir bo karûbarên siyasî yên taybet li nûneratiya Amerîka li Netewên Yekgirtî, balyoz Robert Wood, duh, Pêncşemê, di gotarekê de li pêş Encumena Ewlekariyê ya NY, got ku rejîmê “bi tevahî nerazîbûna xwe ji îradeya Ewlekariya NY nîşan da. Meclîsê û ji bo mexdûrên ku di encama êrîşên çekên kîmyewî de mexdûr bûne û mirine.”
Wî her wiha got: “Piştî qebûlkirina biryara 2118, ku Encûmenê bi yekdengî li hember êrîşên hovane yên bi çekên kîmawî pesend kir, Amerîka dixwaze pêdaçûnê li helwesta xwe li ser stûnên bingehîn ên vê biryarnameyê bike.” Biryara cîbicîkar a Rêxistina Qedexekirina Çekên Kîmyayî, ku pêwîstî bi wêrankirina bernameya çekên kîmawî ya rejîmê heye “Bi awayekî lezgîn û di bin lêkolînên tund de”.
Wî tekez kir ku “Amerîka berdewam e li ser kar bi hevkarên xwe re ji bo bidawîkirina bernameya çekên kîmawî yên rejîmê û bilindkirina berpirsiyariya ji bikaranîna çekên kîmawî li Sûriyê û deverên din”.
Balyozê Amerîkî tekez kir: “Rejîm girêdayî wê yekê ye ku em hemû cinayetên xwe ji bîr bikin, lê Amerîka vê yekê red dike, em ji bîr nakin û em paşve naçin û em bang li her welatekî ku li ser vê maseyê rûniştine jî dikin .
Ji aliyê xwe ve, nûnerê hertimî yê Fransa li Netewên Yekgirtî Nicolas de Rivière duh, pêncşemê, di gotarekê de li pêş civîna Encûmena Ewlekariyê ya NY derbarê Sûriyê de, ragihand ku, hin nîşan hene ku nîşan didin ku çalakiyên neragihandî ji bo berhemanîna çekên kîmawî li Sûriyê hene. Sûriyê, bang li rêjîma Esed kir ku li gorî Peymana Çekên Kîmyawî tevbigere.
De Rivière diyar kir, “Sedemên ciddî yên nû yên nîgeraniyê berdewam derdikevin, ji ber ku rejîmê hîn nekariye hebûna madeyên kîmyayî di nimûneyên ku ji du deveran di Îlona 2020 û Nîsana 2023an de hatine girtin rave bike, ku ev yek hebûna çalakiyên neragihandî nîşan dide. Çekên kîmyewî hildiberînin, û pirsên girêdayî wê li lîsteya dirêj a pirsên ku hîna li benda daxuyaniya rejîmê ne, tên zêdekirin.”
Jêder: Ofîsa Ragihandinê ya Hevbendiya Niştimanî Sûrî
