Serokê Hevbendiya Niştimanî ya Sûrî Hadî Elbehra, hevdîtineke rojnamevanî li gel saziyin medyayî yên Tirkî ji bo axaftina li ser dawîtirîn pêşketinên dosya Sûrî bi amadebûna Cîgirên Serok Ebdilmecîd Berekat û Ebdulhekîm Beşar û hejmarek ji endamên Desteya Siyasî li dar xist.
Û Elbehra behsa sedemên rasteqîn ên berdewamiya êş û azarên gelê Sûriyê û kirîza wî ya dirêj nemaze fakterên derbiderî û penaberiyê kir, û tekez kir ku bijardeya mayînê li bal Sûriyan tune bû, ji ber ku ew ji neçarî koçber bûn, piştî tundiya zêde ya ku rijêma Esed û milîsên wê yên mezhebî li dijî wan bi kar anîn, bi kuştin, bombebarankirin, bikaranîna çekên kîmawî, girtin, windakirin û îşkencekirinê.
Û Elbehra bal kişand ser wê yekê ku hêzên şoreş û rikberiya Sûrî kartêker bûn û hewldaneke mezin ji bo gihiştina çareseriyeke siyasî ji destpêka pêvajoya siyasî di sala 2014an de kirin, lê rijêmê hemû çareseriyên siyasî red kir, û xwe spart bikaranîna tundûtûjiyê hevdem li gel ne kartêkerbûna navdewletî di danûstandina li gel vê rijêmê de, ku bû sedema dirêjkirina derdeseriyên gelê Sûriyê.
Û Elbehra li ser pêvajoya Komîteya Destûrî ya ku 8 rûniştin li dar xistine axivî, û got ku ji ber redkirina rijêmê ji berdewamiya wan civînan re ji ber wê dixwest daxwazên Rusya pêk werin hevdîtin rawestandin, û tekez kir ku ev daxwaz redkirî ye, ji ber ku mafê ti dewletekê nîne destwerdanê di destûra Sûrî de bike.
Û Elbehra bal kişand ser wê yekê ku biryara kêmkirina alîkariyên mirovî li Sûriyê dê krîza mirovî bike bobelateke mirovî, ji ber zêdebûna qebareya pêdawîstiyan, bi taybetî piştî erdheja wêranker, û bilindbûna rêjeya qeyrana aborî û bêkariyê li seranserî welêt.
Û got ku baweriyek li bal civaka navdewletî heye ku kêmkirina asta tundûtûjiyê û gurkirina leşkerî dê bibe sedema kêmbûna qebareya pêdviyên mirovî, lê ketwar berevajî wê ye, ji ber ku bi berdewamî pêdawîstiyên mirovî zêdetir dibin.
Û Elbehra ji Netewên Yekbûyî û dewletên dost û xwedî bandor di dosya Sûrî û dosya mirovî de xwest ku vê rewşê çareser bikin, û asta alîkariyên mirovî bilind bikin, û kêm nekin, ji bo rê li pêşiya birçîbûna berfireh bigrin, nemaze li bakurê Sûriyê û deverên Sûriyê yên dîtir.
Û Elbehra ji Encumena Ewlekariyê daxwaza pêwîstiya çespandina mîkanîzma alîkariyan di riya sînor re û tekezkirina ku bighêje gelê Sûriyê li tevaya deveran kir, û cext kir ku çênabe alîkariyên mirovî ji bo armancên siyasî bikar werin, an rê bidin sîstema gendeliyê ku dest deyne ser alîkariyan li deverên rijêmê ku gihandina wan ji hemû kesên hewcedar re asteng bike.
Û tekez kir ku tu çareseriyeke mirovî ji qeyranên mirovî re tune ye, û sedemên rasteqîn ên krîzên mirovî siyasî ne, û got ku take-çareserî çûna ber bi pêvajoyeke siyasî ya ciddî ye, ji bo ku bigihin cîbicîkirina biryarên Encumena Ewlekariyê jimar 2118 û 2254, ya ku dê deverên Sûrî ji nû ve bike yek, û desthilatê ji gelê Sûriyê re vegerîne.
Û Elbehra diyar kir ku helwêsteke Hevbendiya Niştimanî ya zelal ji bo baştirkirina rewşa jiyanê li bakurê Sûriyê heye, ji bo alîkariya niştecihên herêmê bike, da li mal û warên xwe bimînin, û neçar nebin ku mafê penaberiyê li dewletên dîtir bixwazin, her wiha peydakirina karînan ji bo vegera penaberên Sûrî ya bi dilê xwe ya rûmet û jiyana wan biparêze.
Û bal kişand ser wê yekê ku ev araste bi rêya guhertina sîstemên rêvebirinê tê, ji bo gihîştina dadgehên serbixwe û dadperwer yên ku mafên welatiyan garantî dikin, û pabendiyê bi cîbicîkirina yasayan li deverên rizgarkirî dikin, her wiha pêkanîna ewlehî û aramiyê, tevlî guhertina sîstema ewlekariyê jî, û got ku Hikûmeta Demkî bi awayekî cidî li ser cîbicîkirina yasayan û pêşkêşkirina alîkariyên pêwîst ji bo bihêzkirina polîsên sivîl kar dike.
Û Elbehra li ser pirojeya berevaniyê li deverên rizgarkirî axivî, ya ku beşek e ji plana temamkirina gewdeyê Artêşa Niştimanî û bilindkirina şiyanên amadebaşî û rahênankirinê, ji bo giheştina temamkirina pirojeya Artêşa Niştimanî ya girêdayî wezareta Berevaniyê di Hikûmeta Demkî de, ya ku ji çend salan de dest pê kiriye.
Û Elbehra tekezî li ser giringiya rawestandina bombebarankirina cihên sivîlan li deverên rizgarkirî kir, û cextî li ser giringiya rola Tirkiyê ji bo pabendbûna hemû aliyên rêya Astanayê bi rêkeftina agirbestê kir, û got ku danûstandinên berdewam bi Hikûmeta Tirkiyê re di vî warî de hene, ji bo rê li pêşiya armanckirina sivîlan bigre, û ev dê ji bo pêvajoya aramiyê dibe alîkar.
Û Elbehra diyar kir ku Hevbendiya Niştimanî seredana deverên pîşesazî li Babê, Ezaz û Elraî kir, û li gel Yekîtiya Odeyên Bazirganî civiya, û bi hejmarek ji sermayedar û karsazên Sûrî re hevdîtin li dar xistin, û ji bo veberhênanê hejmarek ji pêşindeyan hatin danîn, bi taybetî di warê bazirganiya tranzîtê ya di rêya Tirkiyê re, her wiha amadekirina Hikûmeta Demkî da ku konferansa veberhênanê li bakurê Sûriyê li dar bixe.
Jêder: Ofîsa Ragihandinê ya Hevbendiya Niştimanî ya Sûrî
