Îro çarşemê, Human Rights Watch raportek belav kir, tê de amaje bi wê yekê kir ku rêjîma Esed biryara dadgeha navdewletî ya ku berî salekê hatiye derxistin û tê de ferman dayê ku hemû tedbîran bigire ji bo rêgirtina li kiryarên îşkencekirinê li welat, binpê kir.
Dadgehê di 16’ê mijdara 2023’an de di dozekê de ku Hollanda û Kanadayê li dijî rejîmê vekiribû, ji ber binpêkirina wê ji “peymana dijatiya îşkenceyê” re tedbîrên demkî derxistibûn.
Human Rights Watch piştrast kir ku Sûrî hîn jî di bin metirsiya windakirina bi zorê, mirina di bin îşkenceyê û şert û mercên hovane yên binçavkirinê de ne.
Human Rights Watch û rêxistinin din ên mafên mirovan, û lêkolîna ku ji aliyê Netewên Yekbûyî ve hatiye fermankirin, nîşan didin ku rêjîma Esed kiryarên xerab li dijî biryara dadgeha navdewletî berdewam dike.
Rapora Human Rights Watch li ser bingeha raporta Tora Sûrî ya Mafên Mirov di Tebaxa 2024an de hatiye amadekirin, ku tê de mirina herî kêm 43 kesan bi sedema îşkenceyê belge kiriye ji dema ku Dadgeha Dadwerî ya Navdewletî biryara xwe derxistiye.
Rapora rêxistinê bal kişand ser wê yekê ku Sûriyên ku biryar dane vegerin yan jî neçar mane ku ji welatên din ên ku lê bûne penaber vegerin Sûriyê, di bin metirsiya windabûna bi zorê, girtina kotekî di şert û mercên hovane û îşkenceyê de ne.
Raporê destnîşan kir ku her çend hejmarek ji hikûmetên Ewropî gotine ku deverên Sûriyê ji bo vegerandina penaberan ewle ye jî, lê lêkolînên ku ji hêla Human Rights Watch û saziyin din ve hatine kirin nîşan didin ku ev yek ne rast e.
Human Rights Watch tekez kir ku divê welatên ku penaberên sûrî li wan hene demildest vegerandinê rawestînin û rêzê li biryaran bigirin, û her planek ji bo hêsankirin an handana li ser vegera wiha rawestînin.
Hevbendiya niştimanî ya Sûriyê tekez kir ku hîn jî Sûriye ji bo vegera penaberan ne ewle ye, ji ber berdewamiya heman sedemên ku hiştine xelk birevin, ango kuştin, girtin û îşkencekirin, û dît ku raportên mehane û salane yên mafên mirovan vê yekê piştrast dikin.
Û bal kişand ser wê yekê ku binavkirina Sûriyê weke welatekî ewle dabeşkirineke siyasî ye û ne li ser bingeha rastiyên li ser erdê ye, li gor raporên pêbawer ên mafên mirovan ku bi berdewamî binpêkirinên rêjîma Esed li dijî kesên ku ji Libnanê direvin belge dikin, her weha biryara Encûmena Mafên Mirovan di 31ê tîrmeha sala borî de û ya Komîteya Lêkolînê ya Navdewletî di 9ê cotmehê de.
Û daxwaz ji civaka navdewletî kir ku bi xurtî kar bike ji bo aktîvkirina pirosesa siyasî û berdewamkirina cîbicîkirina biryarên navdewletî derbarê pirsa Sûriyê, bi taybet daxuyaniya Cinêvê û biryarên 2118 û 2254, û dît ku ew take-rê ye ji bo çareserkirina koka pirsgirêka penaberan.
Jêder: Ofîsa Ragihandinê ya Hevbendiya Niştimanî ya Sûrî
